Levensbeschouwing in de hulpverlening: een actief pluralistische houding

Waaier en visietekst

Het omgaan met diversiteit vormt één van de belangrijkste uitdagingen waarmee onze huidige samenleving te maken krijgt. De hulpverleningssector staat voor diezelfde uitdaging: Hoe om te gaan met de complexe gelaagdheid van de werkelijkheid? Problemen in het hier en nu roepen bij mensen levensbeschouwelijke vragen en zingevingsvragen op. Omgekeerd kunnen levensbeschouwing en zingeving helpend zijn om problemen en hindernissen te overwinnen of te leren hanteren. Lange tijd is dit inzicht in de hulpverlening op de achtergrond geraakt en zelfs een taboe geweest. Wat ligt er aan de basis van deze gevoeligheid, hoe ga je als hulpverlener op een professionele wijze om met levensbeschouwelijke diversiteit en welke plaats is er voor levensbeschouwing binnen de hulpverlening? Deze vragen vormden de aanleiding voor de studiedag Levensbeschouwing in de hulpverlening die we in 2012 organiseerden. In het kader daarvan werkten we een visietekst en waaier uit over het omgaan met levensbeschouwelijke diversiteit in de hulpverlening.

In de visietekst bieden we een algemeen analysekader en leidraad bieden om vragen uit de hulpverleningspraktijk te onderzoeken en bespreekbaar te maken. We analyseren deze vragen door in de eerste plaats in te gaan op de maatschappelijke context waarin cliënt en de hulpverlener zich situeren. Vervolgens staan we stil bij mogelijke probleemvelden bij de referentiekaders van cliënt en hulpverlener. Tenslotte geven we handvaten voor het vergroten van de professionele handelingsbekwaamheid van de hulpverlener in het domein van levensbeschouwing en religie.

Aan het einde van de visietekst verzamelden we ook een aantal stellingen die gebruikt kunnen worden om binnen de organisatie of instelling het gesprek te voeren over de relatie tussen levensbeschouwing en hulpverlening.

Op basis van de visietekst werkten we een waaier uit, een handig en compact werkinstrument dat hulpverleners kan ondersteunen om de visie van het actief pluralisme in de hulpverlening toe te passen. De waaier is opgebouwd rond een aantal concrete vragen die hulpverleners kunnen helpen bij:

– het bevragen van de cliënt
– het analyseren van de hulpvraag
– het zich bewust worden van eigen zingevingskaders en hoe die de hulpverleningsrelatie beïnvloeden
– het ontdekken van en omgaan met hindernissen die levensbeschouwelijke verschillen kunnen opwerpen

De waaier, stellingen en visietekst werden uitgewerkt door:

• Khadija Aznag van Provincie Vlaams-Brabant Dienst Diversiteit en Gelijke Kansen
• Joris Dewispelaere van het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen – HUB
• Rosalie Heens en Elke Vandeperre van vzw Motief
• Fanny Matheusen van Centrum voor Intercultureel Management en Internationale Communicatie – Lessius
• Birsen Taspinar van CGG De Drie Stromen Lokeren en Ella vzw
• Elke Thiers van Antwerps netwerk Cultuursensitieve Zorg