Amina Wadud is Koranexegete en islamitisch theologe. Onderzoek en activisme zijn in haar leven nauw met elkaar verweven. Ze was jarenlang professor islamstudies in de Verenigde Staten. Tijdens een studieverblijf in Maleisië was ze één van de mede-oprichters van Sisters in Islam, een organisatie van moslimvrouwen die ijveren voor gelijke rechten vanuit een islamitisch denkkader. Wadud werd op slag beroemd toen ze voorging in het vrijdaggebed in New York in 2005, wat een hevige controverse veroorzaakte tussen voor- en tegenstanders. Momenteel woont ze in India en reist ze veelvuldig om de strijd van moslimvrouwen wereldwijd te ondersteunen.
‘Islam, rechtvaardigheid en gender1: 3 woorden om van te leven’ zo luidt het onderschrift op haar twitter-account. Het is het islamitische ideaal van rechtvaardigheid dat Amina Wadud ertoe aanzette om zich te bekeren tot die islam op twintigjarige leeftijd. Vanuit het perspectief van rechtvaardigheid en gelijkheid leest en begrijpt Wadud de Koran, de basis van haar geloof. De interpretatie van de Korantekst is voor Wadud noodzakelijk een dynamisch proces dat constant evolueert. Wadud pleit ervoor om de koranische boodschap steeds opnieuw te verhelderen in nieuwe omstandigheden, in andere historische contexten. In dit proces van verheldering heeft Wadud aandacht voor de historische beperkingen van de taal waarin de Koran werd vastgelegd en probeert ze om de tekst steeds in zijn geheel te benaderen, in plaats van verzen uit hun verband te halen.
Amina Wadud ontwikkelt een vrouwinclusieve lezing van de Koran. Ze tekent protest aan tegen de afwezigheid van vrouwelijke stemmen in de interpretatie van de Korantekst, en ze bekritiseert de dominantie van mannelijke interpretaties waardoor het vrouwelijk spreken in de koranische exegese naar de zijlijn geschoven is. Voor Wadud zijn deze discriminatie en overheersing niet in overeenstemming met het islamitische ideaal van gelijkwaardigheid en wederkerigheid tussen mensen, waarbij enkel aan Allah de hoogste en unieke plaats toekomt. Bovendien zijn mannen en vrouwen geschapen als personen met morele verantwoordelijkheid en moet dit duidelijk worden in de Koraninterpretatie. Vrouwen en mannen verdienen dus een gelijke en evenwaardige stem in interpretatie en tekstanalyse. Dit interpreteren en analyseren van tekst staat voor Amina Wadud nooit los van het praktisch streven naar verandering, naar een rechtvaardige samenleving.
Cruciaal is dat het protest dat Wadud aantekent tegen seksisme, wordt gemotiveerd vanuit het islamitische principe van rechtvaardigheid en de daaraan verbonden godsopvatting. Wadud schrijft: “Als we kunnen aantonen dat de beweging tegen vrouwendiscriminatie en voor mensenrechten religieus gezag heeft, dan kan men niet langer zeggen dat het eigen is aan de islam om vrouwen te onderdrukken.”2 De strijd voor gendergelijkheid is dan voor Wadud niet tegengesteld of vreemd aan islam, maar kan maar vanuit islam begrepen en ontwikkeld worden. Of, in haar eigen woorden: “Ik zet mij in voor de jhad, voor de strijd voor genderrechtvaardigheid, enkel en alleen omdat de rechtvaardigheid en volledige menselijke waardigheid die Allah aan ons heeft toegekend, genegeerd of misbruikt worden.”3
Motief weet zich geïnspireerd door deze krachtige vrouw die haar emancipatiestrijd voert vanuit een diepe religieuze bewogenheid. Het leven, de woorden en de praktijk van Wadud doorbreken de dominante opvatting – zowel van een seculier feminisme als van een religieus patriarchaat – die stelt dat religie en genderrechtvaardigheid elkaar uitsluiten. Aan dit tegengeluid wil Motief alle ruimte geven. We lazen haar teksten in de vorming ‘Vernieuwende Islamdenkers’, en we werkten samen met Amina Wadud tijdens de conferentie van het project ‘Jongeren – Islam – Gender’ in 2010 en tijdens een avond over religieuze emancipatie in 2011. Van die laatste avond vindt u een video-interview op onze website, onder sfeerbeelden.
Leestips
- Wadud, A., De Koran en de vrouw. Herlezing van een heilige tekst vanuit een vrouwelijk perspectief, vertaling L. Touber, Amsterdam, Bulaaq, 2004. (Oorspr.: A. Wadud, Qu’ran and Women, 2nd ed., New York, NY, Oxford University Press, 1999).
- Wadud, A., Justice, Gender and Islam, in Islam 21. A Global Network for Muslim Intellectuals & Activists, 36 (2004)
- 4-5. Wadud, A., Inside the Gender Jihad. Women’s Reform in Islam, Oxford, Oneworld Publications, 2006.
- Wadud, A., Engaging Tawhid in Islam and Feminisms, in International Feminist Journal of Politics, 10 (2008) 4, 435-438.
- Ali, K., J. Hammer & L. Silvers (eds.), A Jihad for Justice. Honoring the Work and Life of Amina Wadud, 2012, http://www.bu.edu/religion/files/2010/03/A-Jihad-for- Justice-for-Amina-Wadud-2012-1.pdf
1 Gender is een Engelstalige term die letterlijk ‘geslacht’ betekent. De term wordt meestal gebruikt in zijn ruimere betekenis en verwijst dan naar de sociale, culturele en psychologische invulling van mannelijkheid en vrouwelijkheid.
2 A. Wadud, Engaging Tawhid in Islam and Feminisms in International Feminist Journal of Politics, 10 (2008) 4, 435-438, p. 437.
3 A. Wadud, Inside the Gender Jihad. Women’s Reform in Islam, Oxford, Oneworld Publications, 2006, p. 262.